کد مطلب:22293 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:32

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

علت تمايل زياد انسان به گناه نسبت به ثواب براي چيست؟

ما مسلمانان بر اين باوريم كه در نظام احسن هستي، آدمي اشرف مخلوقات است و به واسطه داشتن همين جايگاه، بني آدم در ميان ساير موجودات عالم، ويژگي ممتازي دارد كه با آن بر ديگران برتري يافته و آن عقل است. انسان با عقل حق را از باطل، خير را از شر، نافع را از مضر و... تميز مي دهد و در نتيجه از بين آنها، يكي را انتخاب مي كند.البته براي اين كه انساندر مقام انتخاب، بهترين ها را برگزيند، خداوند حكيم، انبيا، اوليا و رهبران الهي را راهنما قرار داده تا اين پيام الهي را به وي ابلاغ كنند كه: اي انسان! حال كه تو مختار هستي و هر راهي را مي توان انتخاب كني، بدان كه راه الهي در كيفيت انديشه وعمل به صلاح تو است و تو را به كعبه مقصود مي رساند. در اين رابطه قرآن مي فرمايد: {A{/Bإِنَّا هَدَيْناهُ اَلسَّبِيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً{w1-8w}{I76:3I}/}A}؛ {Mما راه را به او (انسان) نشان داديم، خواه شاكر باشد [و پذيرا گردد ]يا ناسپاس [و كفران نعمت كندM}]، {V(انسان، آيه 3)V}. اما انسان ها - به فرموده قرآن - در مقام انتخاب غالباً بد را انتخاب مي كنند و به گناه و معصيت تن مي دهند: {A{/Bكَلاَّ إِنَّ اَلْإِنْسانَ لَيَطْغي أَنْ رَآهُ اِسْتَغْني {w1-7w}{I96:7-6I}/}A}؛ {Mچنين نيست [كه شما مي پنداريد ]به يقين انسان طغيان مي كند، از اين كه خود را بي نياز ببيندM}، {V(علق، آيه 6 و 7)V}. اما اين كه چرا انسان ها اين گونه اند و چه عواملي سبب مي شوند تا به قول شما، تمايل انسان به گناه بيشتر از كارهاي ثواب باشد، پاسخ به اين سؤال به عوامل زير برمي گردد: 1- ناآگاهي ديني؛ يكي از عوامل پيدايش گناه و رجحان آن بر كارهاي ثواب و خير، ناآگاهي از مسائل ديني است. در اثر همين ناآشنايي با حقايق دين و مذهب، مردم به مطالب وارونه و مسخ شده، دل مي بندند و از دين واقعي، بيشتر فاصله مي گيرند و به گناه مي افتند. آيت الله جوادي آملي در اين زمينه مي فرمايد: اگر انسان خدا را بشناسد و بداند سر سفره چه كسي نشسته است، هرگز راضي نمي شود او را به سبب گناه از خود برنجاند. مگر اين انسان نمي داند كه {A{/Bأَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اَللَّهَ يَري {w1-6w}{I96:14I}/}A}؛ {Mآيا (انسان) ندانست كه خداوند [همه اعمالش را ]مي بيند؟!M}، {V(همان، آيه 14)V}. 2- حرام خواري؛ يكي ديگر از عوامل مؤثر در ارتكاب گناهان و افزايش آن و نيز ترجيح آن بر كار خير، خوردن لقمه حرام است. اگر در جامعه اي يا در خانواده اي، معصيت، گناه و ولنگاري را مي بينيم، ريشه اش در لقمه اي است كه از راه غيرمشروع و حرام به دست آمده و خورده شده است. {Sلقمه كامد از طريق مشتبه # خون خور و خاك و بر آن دندان منه S} {Sكان ترا در راه دين مفتون كند# نور عرفان از دلت بيرون كندS} {V(شيخ بهايي)V} 3- خانواده؛ يكي از پايگاه ها و كانون هاي قوي در تربيت انسان و تحويل دادن مردان بزرگ و شايسته و وظيفه شناس به جامعه و نيز يكي از عوامل فساد و تباهي فرزندان و تحويل دادن انسان هاي ناپاك و منحرف به جامعه، خانواده ها است. 4- دوستان ناباب؛ گاهي ديده مي شود كه همه عوامل تربيتي براي يك فرد فراهم است؛ اما داشتن دوستان ناباب و معاشرت و رفت و آمد با آنان، او را منحرف كرده و به گناه و معصيت كشانده است. به همين دليل در دين سفارش هاي زيادي شده است كه از دوستان گمراه و ناباب، دوري كنيد. حضرت علي(ع) مي فرمايد: {Hمجالسة اهل الهوي منسأة للايمان و محضرة للشيطان H}؛ {Mهم نشيني با اهل هوا و هوس، دوركننده ايمان و نزديك كننده شيطان براي انسان است M}، {V(ميزان الحكمه، ج 2، ص 62)V}. 5- پيروي از هوا و هوس؛ در درون انسان، اميال و كشش هايي وجود دارد كه آدمي را به تحرك وامي دارد. بعضي از اين اميال، الهي و منشأ كردارهاي نيك است و بعضي ديگر شيطاني و از سر هوا و هوس و ريشه كردارهاي زشت مي باشد. بنابراين هواپرستي و پيروي از نفس اماره، يكي از عوامل مهم پيدايش گناه و ترجيح بر كارهاي خير و پسنديده است. براي مطالعه بيشتر ر.ك: 1- گناه و ناهنجاري (عوامل و زمينه هاي آن)، سيد مجيد حسني، انتشارات دارالغدير قم، چاپ اول 1379 2- گناه شناسي، محسن قرائتي